Książeczki mieszkaniowe, wprowadzone w PRL-u jako forma zachęty do oszczędzania na nieruchomość, nadal wywołują kontrowersje. W latach 90. XX wieku miały pomóc w sfinansowaniu wydatków związanych z zakupem mieszkań, jednak wiele osób nie skorzystało z tej możliwości. Sytuacja pogorszyła się podczas kryzysu gospodarczego, który doprowadził do załamania systemu.
Obecnie Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) apeluje o nowe metody wykorzystania premii gwarancyjnej, by lepiej zaspokoić różnorodne potrzeby mieszkaniowe obywateli.
Ograniczone efekty
W 2021 roku wprowadzono zmiany prawne mające przyspieszyć likwidację książeczek mieszkaniowych oraz rozszerzyć katalog czynności uprawniających do premii gwarancyjnej. Niestety, Ministerstwo Rozwoju i Technologii wskazuje, że mechanizm rejestracji książeczek w bankach nie dał oczekiwanych rezultatów.
Do końca 2022 roku zarejestrowano jedynie niewielką część istniejących książeczek. Nowe przepisy umożliwiały składanie wniosków o likwidację i wypłatę premii dopiero od 1 stycznia roku następującego po rejestracji, co znacznie wydłużyło cały proces.
Premia nie dla wszystkich
Dane zebrane przez Rzecznika Praw Obywatelskich pokazują, że wiele osób nie może skorzystać z premii gwarancyjnej ze względu na ścisłe warunki ustawowe.
Katalog zdarzeń uprawniających do premii jest ograniczony, a zmiany prawne okazały się niewystarczające. W 2023 roku liczba zlikwidowanych książeczek była wyjątkowo niska, co uniemożliwiło przeprowadzenie miarodajnych ocen i podjęcie odpowiednich działań.
Chwilowe ożywienie
Ministerstwo Rozwoju i Technologii na bieżąco monitoruje tempo likwidacji książeczek i analizuje różne propozycje dalszych działań. W 2024 roku zaobserwowano pewne ożywienie w procesie likwidacji, co mogło wynikać z kumulacji wypłat premii gwarancyjnej.
Każda zmiana w prawie wpłynie zarówno na wydatki budżetu państwa, jak i na kwestie społeczne, dlatego wymaga szczegółowej analizy. Problem książeczek mieszkaniowych z czasów PRL-u pozostaje nierozwiązany, a RPO i resort wciąż poszukują rozwiązań, które umożliwią większej liczbie obywateli skorzystanie z premii gwarancyjnej.