Społeczne agencje najmu (SAN) mogą być lekiem na rosnące ceny nieruchomości w Polsce. SAN to instytucje, które działając we współpracy z gminami, oferują wynajem mieszkań gminnych oraz prywatnych dla osób, które nie są w stanie pokryć kosztów najmu na wolnym rynku, a jednocześnie nie kwalifikują się do mieszkań socjalnych.
W Polsce często mówi się o skrajnych przypadkach najmu – kłopotliwych lokatorach, których trudno wyeksmitować, oraz właścicielach regularnie kontrolujących najemców. Kultura najmu jest niska, relacje między właścicielem a najemcą często konfliktogenne, przez co obu stronom doskwiera braku poczucia bezpieczeństwa.
Mniejsze ryzyko
Mimo że w Polsce na prawie 2,5 tys. gmin działa garstka takich spółdzielni, widać ich rosnący potencjał. Na tle Europy, gdzie takie agencje funkcjonują już z powodzeniem w krajach takich jak Belgia, Francja czy Wielka Brytania, w Polsce SAN są stosunkowo nowym zjawiskiem.
Społeczna agencja najmu to podmiot, który może być stowarzyszeniem, fundacją, spółką gminną lub spółdzielnią socjalną, pełniący funkcję pośrednika między właścicielami a najemcami.
Na wolnym rynku nigdy nie wiadomo, kto zechce wynająć mieszkanie. W przypadku społecznych agencji najmu ten problem nie zaprząta głowy właścicielowi nieruchomości. Ponieważ to społeczne agencje najmu „prześwietlają” kandydatów na lokatorów, identyfikują ryzyko związane z najmem i minimalizują je jeszcze przed podpisaniem umowy.
Społeczne Agencje Najmu w kontekście gospodarczym
W aktualnym scenariuszu gospodarczym, kiedy dostęp do mieszkań jest coraz bardziej ograniczony ze względu na wysokie ceny, SAN mogą odegrać kluczową rolę. Nawet 5,5 mln Polaków ma problem z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych. Za miesięczną pensję Polak może kupić niecałym metr kwadratowy mieszkania, czyli niemal dwa razy mniej niż statystyczny Europejczyk.
W Polsce udział najmu jest stosunkowo niewielki – około 15 proc. – i większą jego część stanowi najem gminny. W Europie Zachodniej te proporcje są zdecydowanie inne. W najbogatszych państwach europejskich, takich jak Niemcy czy Szwajcaria, najem obejmuje około połowy zasobów mieszkaniowych. Jest chętnie wykorzystywany, ponieważ sprzyja mobilności zawodowej; umożliwia łatwiejsze dostosowanie się warunków mieszkaniowych i zmieniającej się sytuacji rodzinnej.
Non-profit
Społeczne agencje najmu z założenia działają not-profit, czyli zarządzają najmem wyłącznie dla dobra najemcy i wynajmującego, a nie dla własnego zysku. Agencja gwarantuje właścicielowi comiesięczną spłatę czynszu oraz zarządzanie najmem od strony technicznej – np. naprawami – w zamian za niższy czynsz niż wynajmujący mógłby uzyskać na wolnym rynku. Ponadto korzyścią dla właściciela jest bezpieczeństwo, stabilność dochodów oraz zwolnienie z obowiązku zarządzania. SAN bazują na najmie i podnajmie – wynajmują od właściciela mieszkanie, a następnie podnajmują je lokatorowi. Dlatego to SAN bezpośrednio przed właścicielem odpowiada za lokal.