Hamulce to jedne z kluczowych elementów budowy pojazdu. Dzięki nim auto w ruchu może spowolnić, zatrzymać się oraz uniemożliwić ruch zaparkowanego samochodu. Rozwiązań układu hamulcowego jest kilka, każdy kierowca powinien o nich co nieco znać.
Każdy samochód jest wyposażony w dwa rodzaje układu hamulcowego. Pierwszy (najważniejszy) nazywa się podstawowym i obecnie popularne są jego dwa rodzaje: hamulce bębnowe i hamulce tarczowe. Hamulce tarczowe wypierają rozwiązanie bębnowe, ale bębny nadal można spotkać w wielu samochodach, zwłaszcza w tych starszych i mniejszych. Drugim rodzajem jest dodatkowy układ hamulcowy, czyli hamulec awaryjny/ręczny. Jak nazwa wskazuje, nie jest on używany aktywnie, tylko w razie awarii. Służy też jako hamulec postojowy, czyli zabezpiecza zaparkowane auto przed stoczeniem.
Hamulce bębnowe — budowa i zasada działania
Głównym i największym elementem tego układu jest bęben, który obraca się wraz z kołem. Wewnątrz bębna zostały umieszczone dwie szczęki hamulcowe (współbieżne i przeciwbieżne), które mają okładziny cierne. Kiedy kierowca naciska pedał hamulca, pompa hamulcowa zaczyna tłoczyć płyn hamulcowy za pośrednictwem przewodów. Płyn trafia do siłownika hydraulicznego, który sprawia, że rozpieracz naciska na szczęki, dzięki czemu ich okładziny cierne dociskane są do bębna i zachodzi proces hamowania. Za cofnięcie szczęk odpowiedzialna jest sprężyna naciągowa.
Są trzy rodzaje konstrukcji bębnowej: układ Simplex, układ Duplex, układ samowyzwalający.
Bębny hamulcowe
Wymiana bębna hamulcowego jest skomplikowana i wymaga użycia specjalistycznych narzędzi. Przy okazji należy też wykonać inne czynności, między innymi wyregulować hamulec ręczny, wymienić szczęki i łożysko. Dlatego też wymianę powinien wykonać doświadczony mechanik.
Hamulce bębnowe — objawy awarii
- Hałasy podczas hamowania, takie jak szuranie i chrobotanie,
- Mniejsza skuteczność hamowania,
- Niedziałający hamulec ręczny,
- Tylne hamulce przestały funkcjonować,
- Ściąganie pojazdu na jedną stronę,
- Wycieki płynu hamulcowego,
- Większe zużycie paliwa,
- Drgania pedału hamulca.
Bębny hamulcowe
Jeśli powodem awarii jest zużyty bęben hamulcowy, to pamiętaj, że jego wymiana jest skomplikowana i wymaga użycia specjalistycznych narzędzi. Przy okazji należy też wykonać inne czynności, między innymi wyregulować hamulec ręczny, wymienić szczęki i łożysko. Dlatego też wymianę powinien wykonać doświadczony mechanik.
Hamulce tarczowe — budowa i zasada działania
Budowa i zasada działania układu hamulcowego tarczowego jest stosunkowo prosta. Naciśnięcie przez kierowcę pedału hamulca powoduje, że ciśnienie płynu hamulcowego w przewodach hamulcowych zaczyna wzrastać i naciskać na cylindry i tłoczki w zaciskach. Nacisk cieczy sprawia, że wytwarza się siła hamowania: tłoki w zaciskach dociskają klocki hamulcowe do powierzchni tarczy i powstaje tarcie, dzięki czemu samochód wytraca swoją prędkość.
Tarcze hamulcowe
Jak nazwa tego układu sugeruje, tarcza hamulcowa stanowi jego centralną część. Jest ona zawsze na stałe zespolona z piastą koła i z nią się obraca, ale jej konstrukcja może się różnić. Najstarsze konstrukcje to monolityczne tarcze hamulce, które zostały wykonane z pełnego fragmentu metalu. Z racji tego, że są podatne na przegrzewanie, wprowadzono inne rozwiązania: wentylowane tarcze hamulcowe (pomiędzy dwoma połówkami znajdują się otwory odprowadzające ciepło) oraz nawiercane i nacinane tarcze hamulcowe (na ich powierzchni są specjalne rowki i nacięcia, które podwyższają skuteczność hamowania).
Omawiając tarcze, nie należy pominąć klocków hamulcowych. Tarcze i klocki razem współpracują, ale klocki zużywają się wcześniej. Przyjmuje się, że wymiana klocków i tarcz występuje w częstotliwości 2:1. Tarcze można też uszkodzić. Najczęstszą usterką jest ich skrzywienie, które może się przytrafić, kiedy rozgrzane tarcze nagle zostaną ostudzone, np. po wjechaniu w kałużę. Ta nagła zmiana temperatury powoduje skrzywienie tarczy.
Hamulce tarczowe — objawy awarii
Kierowca powinien zareagować na następujące objawy awarii:
- Drgania kierownicy,
- Ściąganie samochodu w trakcie hamowania,
- Piszczenie hamulców,
- Pedał hamulca wpada w podłogę,
- Wycieki płynu hamulcowego,
Regularnie sprawdzaj stan części układu hamulcowego. Tarcze i klocki z czasem się zużywają; w większości współczesnych samochodach o ich zużyciu informuje kontrolka na desce rozdzielczej, ponieważ klocki są wyposażone w specjalne czujniki. Grubość tarczy można kontrolować za pomocą suwmiarki i porównać z danymi podanymi przez producenta. Płyn hamulcowy też z czasem traci swoje właściwości i dodatkowo należy regularnie sprawdzać jego poziom w zbiorniczku.
Hamulce bębnowe kontra hamulce tarczowe — które z nich są lepsze?
Obecnie zdecydowana większość aut jest wyposażona w hamulce tarczowe, ponieważ są bardziej wydatne i zapewniają lepszą skuteczność hamowania. Hamulce bębnowe można jednak nadal dość często spotkać na tylnej osi wielu samochodów. Mają one też przewagę w kilku kwestiach. Są zdecydowanie sporo mniej awaryjne od hamulców tarczowych, ponieważ robocze elementy cierne są zamknięte w bębnie, co przekłada się na niższe koszty serwisowania; części zamienne układu bębnowego są też tańsze od części zamiennych do układu tarczowego. Klocki hamulcowe też szybciej zużywają się od szczęk hamulcowych, ponieważ ich robocza powierzchnia jest mniejsza. Hamulce tarczowe są jednak bardziej odporne na przegrzanie niż hamulce bębnowe, dzięki czemu lepiej znoszą dynamiczną jazdę. Hamulce bębnowe są też większe od hamulców tarczowych, co jest ich największą wadą — jak wiadomo, masa części w samochodzie ma duże znaczenie.
Zadbaj o swoje hamulce
Niezależnie od rodzaju układu hamulcowego, regularnie kontroluj stan jego komponentów. Hamulce tarczowe wymagają częstszej kontroli (co około 30-40 tys. km) niż hamulce bębnowe (100 tys. km), ale nie lekceważ bębnów.
Źródła: